غزې ته د ننوتلو او فلسطین ته د توکو انتقال

غزه د فلسطین یوه مهمه برخه ده چې د رفح سرحد له لارې له مصر سره نښلوي. د غزې وضعیت سیاسي او امنیتي پیچلتیا لري، نو د سفر پلانونه باید د اړوندو چارواکو سره همغږي شي. د غزې نړیوال هوایی ډګر د غزې سویل کې دی، او بنګورین نړیوال هوایی ډګر د تل ابیب شمال ته موقعیت لري. په 2001 کې، جواز لرونکو بار وړونکو موټرو شمیر 23215 و، چې وروسته یې کمښت وموند. د فلسطین سیمو ته نړیواله سوداګري د حیفا او اشدود بندرونو له لارې ترسره کیږي، مګر امنیتي معاینات ځنډونه رامنځته کوي. د غزې بندر جوړول په پلان کې دی، چې دا به د سمندري ترانسپورت لپاره اسانتیاوې چمتو کړي. په دې توګه، سوداګریز فعالیتونه او واردات صادرات باید په پام کې ونیول شي.

د نن ورځې فلسطین د جوړښت تاریخ

فلسطین د تاریخ په اوږدو کې د مختلفو تمدنونو کور دی، چې د سوداګرۍ او کلتوري تبادلې لپاره مهمه سیمه وه. د عربو مسلمانو لښکرو له فتحې وروسته، فلسطین د اسلامي امپراتوریو برخه شوه. په شپاړسمه پېړۍ کې، عثماني امپراتورۍ پر فلسطین کنټرول ترلاسه کړ. د لومړۍ نړیوالې جګړې وروسته، برتانیا فلسطین ته واک ورکړ او د بالفور اعلامیه د یهودانو لپاره ملي کور جوړولو ملاتړ وکړ. دا اعلامیه د یهودانو مهاجرت زیات کړ او عرب نفوس اندیښمن کړل. په 1947 کې، ملګرو ملتونو د فلسطین ویش پلان تصویب کړ، چې یهودي او عربي دولتونه یې وړاندیز کړل. یهودي مشرانو دا پلان ومنلو، خو عرب مشرانو یې رد کړه. 1948 کال کې اسراییل خپلواکي اعلان کړه، چې له دې سره فلسطینیان بې ځایه شول. دا پیښه چې نکبا (ناورین) بلل کیږي، یوه جنجالي موضوع پاتې ده.

د فلسطین ډیموګرافي او د غزې د کرښې اقتصاد

د فلسطین د شمیرو له مخې، په لویدیځه غاړه کې ۴. ۲ میلیونه او په غزې تړانګه کې ۱. ۲ میلیونه فلسطینیان ژوند کوي. د فلسطین ناخالص کورني تولید 8 ملیارد ډالر دی، چې د لویدیځې غاړې او غزې ترمنځ توپیر لري. د غزې اقتصادي تولید د کورنۍ سوداګرۍ پراساس دی، خو د صهیونیسټي رژیم له خوا د سرحدونو بندیدل او ترهه ګرۍ سره مبارزه د دې صنعت کمښت لامل شوی دی. په ۱۹۹۲-۱۹۹۶ کلونو کې، اقتصادي تولید یو پر دریمه کم شوی و. بیکاري او ټولنیز مشکلات هم زیات شوي دي. په راتلونکو کلونو کې، صهیونیسټ رژیم د سرحدونو بندولو سیاستونه بدل کړي، چې دا به ممکنه وي چې د غزې اقتصاد ته مثبتې اغیزې ولري.

مګر، د الاقصی انتفاضې وروسته، اقتصادي بیارغونه له خنډ سره مخ شوه او سوداګري ګډوډه شوه. په 2001 او 2002 کلونو کې نړیوال ناکرارۍ او پوځي اقداماتو د سوداګرۍ کمښت لامل شو. اوس مهال، 60 سلنه نفوس د فقر تر کرښې لاندې ژوند کوي.

صادرات او کرنیز محصولات

د غزې تر ټولو مهم صادرات ليمويي مېوې، سټرابري او ګلان دي. د دې سیمې کرنیز محصولات لکه زيتون، سبزيجات، غوښه او لبنيات د بازار لپاره مهم دي. د غزې تړانګه د اسرائیلو او مصر له خوا محاصره شوې ده، چې له امله یې د وارداتو او صادراتو توان کم شوی دی. د 2005 کال راهیسې، غزه د اسرائیلو تر کنټرول لاندې ده، چې د دې سیمې خلکو ته محدودیتونه وضع شوي دي. حماس په 2007 کې واک ته ورسید، چې له هغه وروسته غزه د حماس تر کنټرول لاندې پاتې شوه. په دې سیمه کې فلسطینیان د ژوند مختلفو برخو کې له اسرائیلو سره تړاو لري. د غزې اقلیم معتدل دی او کرنیز ځمکې یې شاوخوا یو پر دریمه برخه خړوبه ده. دا سیمه د بشریت پالنې یوه برخه ګڼل کیږي، چې دلته انساني تاریخ او کلتور هم موجود دی.

د فلسطین اقتصاد څنګه دی؟

فلسطین د نړیوالو مرستو په مرسته خپل اقتصاد چلوي، چې د عامه خدماتو او پراختیایي پروژو لپاره مهمې دي. د سوداګرۍ محدودیتونه، چې د سیاسي عواملو له امله رامنځته شوي، د فلسطین صادراتو ته خنډ جوړوي. کرنیز توکي او دودیز صنایع په سیمه ایزو او نړیوالو بازارونو کې صادریږي. د اسرایلو لخوا د سوداګرۍ محدودیتونه، تکراري دښمني، او داخلي ویش د اقتصادي پرمختګ مخه نیسي. په ۲۰۰۶ کال کې د حماس له بریا وروسته، مالیاتي عواید کم شوي او دا وضعیت د فلسطیني ادارې مالي حالت ته زیان رسوي. نړیوال بانک راپور ورکوي چې په ۲۰۲۳ کې اقتصادي وده نرمه شي. فلسطین قانوني اسعار نه لري او مختلف اسعار کارول کیږي. GDP په ۲۰۱۲ کې ۱۰ ملیارد ډالر اټکل شوی و، چې په مختلفو سکټورونو کې ویشل شوی دی.