قطر: سوداګریز پلیټ فارمونه او بازارونه
قطر د یوې مطلقې پاچاهۍ په توګه اداره کیږي، چیرې چې واک د ال ثاني کورنۍ په لاسونو کې متمرکز دی. د قطر امیر، چې د دولت مشر دی، د پام وړ اجرایوي واک کاروي او د تصمیم نیولو وروستی واک لري. د قطر امیر په هیواد کې ترټولو لوړ واک لري او د قطر امیر دی. امیر د دولت مشر، د دولت مشر او د وسله والو ځواکونو قوماندان دی. د امیر مقام میراثي دی، د ال ثاني په کورنۍ کې له پلار څخه زوی ته تیریږي.
مشورتي شورا چې د شورا په نوم هم یادیږي، د قطر په سیاسي نظام کې د مشورتي ارګان په توګه کار کوي. غړي یې د امیر لخوا ټاکل کیږي. شورا د وړاندیز شوي قانون په اړه بحث او بیاکتنه کوي، سپارښتنې وړاندې کوي، او حکومت ته مشوره ورکوي. په هرصورت، د هغې پریکړې پابند ندي. د وزیرانو شورا چې د امیر لخوا ټاکل کیږي، د ورځني ادارې او د حکومت د پالیسیو پلي کولو مسولیت لري. دا د وزیرانو څخه جوړه ده چې د مختلفو دولتي وزارتونو او ریاستونو څارنه کوي.
قطر د سلطنت په شان جوړښت لري، حاکمیت په میراث کې دی او امیر د دولت مشر او لوړ پریکړه کونکی دی. د دې حقیقت سربیره چې امیر د قانون له مخې پراخ واکونه لري، هغه د نورو بنسټونو په اړه غوره ځواک دی چې د هغه تر مستقیم حاکمیت لاندې نه دي. د قطر د اساسي قانون ١٧مه ماده امير ته د وزيرانو شورا په مشوره او د مشورتي شورا په مشوره د فرمان صادرولو واک ورکوي او اتلسمه ماده امير ته د وزيرانو شورا په مرسته اجرائيه واک ورکوي.
له همدې امله، امير د وزيرانو شورا او د مشورتي شورا په مرسته مقننه او اجرائيه واکونه لري. لومړی وزیر د دولت مشر دی او د امیر لخوا ټاکل کیږي. د هېواد پارلمان ۳۵ څوکۍ لري او استازي یې د امیر له خوا ټاکل کېږي. قطر یو خپلواک عرب هیواد دی چې د قانون حاکمیت لري، دین یې اسلام دی او اسلامي قانون د دې هیواد د قانون جوړونې اصلي سرچینه ده. انفرادي ملکیت، پانګه اچونه او کار په دې هیواد کې د انفرادي حقونو په توګه شتون لري او د قانون سره سم جوړ شوي. حکومت د اقتصادي فعالیتونو آزادۍ ته اجازه ورکوي چې د عامه ګټو سره په ټکر کې نه وي.
دوحه د قطر پلازمېنه ده، دا ښکلی ښار د فارس خلیج په ښکلي ساحل کې موقعیت لري. دا ښار په خورا عصري ډول ډیزاین شوی، په دې ښار کې ډیری ساحلي کلي شتون لري او په قطر کې د عصري کولو په پلانونو کې سوداګریزې او استوګنې ودانۍ شاملې دي. دغه ښار يو نړيوال هوايي ډګر لري، د دغه ښار اقتصادي وضعيت تر ډېره د نفتو او ګازو او ساختماني چارو په ډګر کې ليدل کېږي. د قطر اقتصاد تر ډېره په دوحه پورې تړلی دی. په قطر کې د چاپیریال پراختیا خورا مثالی لیدل کیږي.
دوحه ګرم او وچ اقلیم لري چې لمر اوړي. په قطر کې بل ښار الریان ښار دی. دا ښار 392,428 نفوس لري. دا ښار د 2022 نړیوال جام لپاره یو له وړاندیز شوي ځایونو څخه دی. د دې ښار د نومولو دلیل دا دی چې د باران په موسم کې د دې د ټیټ لوړوالي له امله د الریان سیمه د سیلاب په ډګر بدلیږي او په دې موده کې ډیری ځنګلي نباتاتو ته اوبه ورکوي چې په دې سیمه کې کرل شوي دي.
الخور د قطر په شمال کې یو ساحلي ښار دی چې د دوحې شمال ته په ۵۰ کیلومترۍ کې موقعیت لري او د قطر یو له لویو ښارونو څخه دی. الخور د تیلو او ګازو ډیری کارګرانو کور دی چې د تیلو او ګازو ساحو، شمالي قطر او د راس لفان صنعتي ښار ته نږدې دی. د قطر په نورو لویو ښارونو کې راس لفان، لوسییل، مهاجان، مسید، الخرارا، واکره، زباره او وام باب شامل دي، چې هر یو یې خپل اقتصادي سیسټم لري.
قطر څو وزارتونه لري چې د حکومتدارۍ او پالیسۍ پلي کولو بیلابیلې برخې اداره کوي. په دې وزارتونو کې د مالیې، بهرنیو چارو، انرژۍ، پوهنې، روغتیا، ترانسپورت او نور شامل دي. وزیران د امیر لخوا ټاکل کیږي او د خپلو اړوندو وزارتونو اداره کولو مسولیت لري. قطر په ښاروالیو ویشل شوی، هر یو د خپل ښاروالۍ شورا لري. د ښاروالۍ شوراګانې د سیمه ایزې حکومتولۍ مسولیت لري او د زیربناوو، عامه خدماتو، او د ټولنې پراختیا پورې اړوند محلي ستونزې حل کوي. د ښاروالۍ د شوراګانو غړي په جزوي توګه ټاکل کیږي او پاتې غړي د حکومت لخوا ټاکل کیږي.
-
د قطر د خودمختار شتمنۍ فنډ (QIA) د نړۍ په کچه یو له ترټولو لوی دولت فنډونو څخه دی چې په مختلفو سکټورونو کې پانګونه کوي. قطر د سیمه ایز مالي مرکز په توګه رامینځته شوی، چې د دوحې مالیاتي مرکز (QFC) کوربه توب کوي. د QIA پانګونه د قطر مالي ځواک او نړیوال نفوذ ته وده ورکوي. قطر د مایع طبیعي ګازو (LNG) یو لوی تولیدونکی دی، چې د انرژۍ نړیوال بازار کې مهم رول لري. دغه هیواد په هایدروکاربن صنعت تکیه لري، مګر اوس هڅه کوي چې اقتصادي تنوع ته وده ورکړي. قطر د مالیې، املاکو، سیاحت او ټیکنالوژۍ برخو کې پانګونه کوي ترڅو خپل انحصار کم کړي. د قطر ملي ویژن 2030 له لارې، هیواد غواړي چې متنوع او پایښت لرونکی اقتصاد رامینځته کړي. دا هیواد په نړیواله سوداګرۍ کې فعال دی او قوي سوداګریزې اړیکې لري. قطر د 2022 فیفا نړیوال جام کوربه دی، چې نړیواله پاملرنه راجلبوي او سوداګریز فعالیتونه هڅوي.
-
قطر د طبیعي ګازو او تیلو پراخو زیرمو له امله د نړۍ یو له بډایه اقتصادونو څخه دی. د دې هیواد GDP او د بیکارۍ کچه ټیټه ده، چې د انرژۍ سکتور عاید یې مرکزي رول لري. قطر په مایع طبیعي ګاز کې یو له سترو تولیدونکو او صادرونکو څخه دی. حکومت د اقتصادي تنوع لپاره هڅې کوي، چې په دې کې د مالیې، املاکو، ګرځندوی، ټرانسپورټ او ټیکنالوژۍ برخو کې پانګونه شامله ده. قطر د 2030 ملي ویژن پلي کولو سره غواړي چې خپل اقتصاد متنوع کړي. په وروستیو کلونو کې، قطر د نړیوال جام په لړ کې اقتصادي فرصتونه ترلاسه کړي دي. که څه هم کرنه په قطر کې ښه نه ده، خو کب نیول او د موتی کب نیولو فعالیتونه هم مهم دي. حکومت د قطر پانګونې ادارې (QIA) له لارې اضافي عایدات مدیریت کوي.
-
قطر د مطلقه پاچاهۍ په توګه اداره کیږي، چیرې چې واک د ال ثاني کورنۍ په لاس کې دی. امیر د دولت مشر دی او د پریکړو وروستی واک لري. مشورتي شورا د قانون وړاندیزونو په اړه بحث کوي، مګر پریکړې یې پابند نه دي. وزیرانو شورا د ورځني ادارې مسولیت لري او د امیر لخوا ټاکل کیږي. قطر یو خپلواک عرب هیواد دی چې اسلامي قانون یې د قانون جوړونې بنسټ دی. دوحه، پلازمینه، د نفتو او ګازو په سکتور کې اقتصادي فعالیتونه لري. قطر څو ښارونه لري لکه الریان او الخور، چې هر یو ځانګړی اقتصادي سیستم لري. حکومت د مختلفو وزارتونو له لارې اداره کیږي، چې وزیران یې هم د امیر لخوا ټاکل کیږي.
-
قطر د طبیعي ګاز او تیلو پراخه زیرمو له امله پیاوړی اقتصاد لري. د قطر ملي ویژن 2030 د اقتصادي تنوع لپاره یوه نقشه وړاندې کوي، چې د مالیې، املاکو، سیاحت او ټیکنالوژۍ په برخو کې فرصتونه رامنځته کوي. قطر د نړۍ له مختلفو هېوادونو سره سوداګریزې اړیکې لري او د صادراتو لپاره غوره بازار دی. د دوحې بندر او عصري هوايي ډګرونه د مالونو لېږد اسانه کوي. په 2017 کې، قطر صادرات 52. 3 میلیارده ډالره وو، چې دا د سوداګرۍ بیلانس مثبت دی. قطر ته د ایران سره نږدېوالی او سمندري پوله سوداګریز فرصتونه زیاتوي. په دې هیواد کې د زیربناوو پراختیا، لکه هوټلونه او ترانسپورتي شبکې، هم سوداګرو ته فرصتونه برابروي. قطر به په 2022 کې د فیفا نړیوال جام کوربه وي، چې دا به نورې پانګونې او خدماتو غوښتنې ته وده ورکړي.
-
قطر د اسلامي کلتور او قوانینو سره یوځای پرمختګ کوي. د دې هیواد خلک د خپلو عقایدو په وړاندې تعصب لري، او د مذهبي اصولو سره سم ژوند کوي. په قطر کې جامې رسمي دي، او د سپکاوي هر ډول عمل محاکمه کیږي. د کډوالۍ له امله، قطر یو متنوع کلتور لري، چې مختلف قومونه پکې شامل دي. په وروستیو کلونو کې، قطر د قانون جوړونې او اقتصادي پرمختګ په برخه کې مهمې لاسته راوړنې کړې دي. د ټرانسپورټ سکتور هم پرمختللی شوی دی، او حکومت د خوراکي توکو انفلاسیون کنټرول کړی دی. قطر د انساني طبیعت له مخې میلمه پالنه کوي، او ټولنیز وضعیت یې ارام دی. دغه هیواد په ساختماني چارو کې هم ستر پرمختګ کړی دی، چې دا ټول د اقتصادي بدلون یوه مهمه برخه ده.
-
قطر د لویدیځه آسیا په شمال ختیځ ساحل کې موقعیت لري او د سعودي عربستان سره ګډه پوله لري. د دې هیواد اقتصاد په عمده توګه د طبیعي ګاز او تیلو پراخو زیرمو لخوا پرمخ وړل کیږي، چې د مایع طبیعي ګاز او پټرولیم محصولاتو یو له مخکښو صادرونکو څخه دی. قطر د تیلو او ګازو سکټور عواید د دولت عاید یوه مهمه برخه جوړوي، چې د اقتصادي ودې ۲۰ سلنه اټکل شوې ده. قطر په دې وروستیو کلونو کې د طبیعي ګازو استخراج زیات کړی، چې دا چاره یې اقتصادي ودې ته وده ورکړې. قطر کې عربي ژبه رسمي ده، خو انګلیسي هم په پوهنتونونو او کاري ځایونو کې کارول کیږي. دغه هیواد د انرژۍ لوی بازارونو ته نږدې دی، چې صادراتو ته لاره هواروي. قطر د سپورتي سیالیو لپاره هم مشهور دی، چې نړیوال سفرونه او لوبغالي لري.
