د اردن جغرافیه او د هیواد وېشونه

اردن د ۱۲ والیتونو په ویشل شوی دی چې هر یو یې د اداري او تاریخي سیمو نمایندګي کوي. پلازمینه عمان د سوداګرۍ او ادارې مرکزي نقطه ده. د اردن جغرافیه، چې د غرونو، دښتو او اوبو سرچینو څخه جوړه شوې، د نفوسو ویش او اقتصادي فعالیتونه اغیزه کوي. د اردن نفوس شاوخوا ۱۰ ملیونه دی، چې ۹۸٪ یې عرب دي. هیواد له سوریې، عراق، سعودي عربستان او اسرائیلو سره ګډه پوله لري. اردن په لویدیځه آسیا کې موقعیت لري او د عقبه خلیج ته غزیدلی دی. دا هیواد د افراطیت له خطر سره مخ دی، چې په ځانګړي توګه وروسته له ۲۰۰۵ کال څخه زیات شوی دی. اقتصادي فعالیتونه لکه کرنه، صنعت او ترانسپورت هم د هیواد په ویش کې مهم رول لري. مثلاً، عقبه ولایت د سمندر سره نږدې موقعیت لري چې دا سیمه سوداګریز مرکز ګرځوي.

په اردن کې د توکو د لیږد قیمت او طریقه

د بار وړلو میتودونه لکه هوایی، سمندري او ځمکني ترانسپورت د کارګو د اندازې، وزن او بیړنۍ پراساس ټاکل کیږي. د بار وړونکي انتخاب کې شهرت، تجربه او نرخونه مهم دي. د بار وړلو لپاره اړین اسناد لکه سوداګریز رسید او د بسته بندۍ لیست باید چمتو شي. اردن د سوداګرۍ لپاره مهم مرکز دی، چې له اروپا او افریقا سره نښلوي. د کارګو بسته بندي باید معیاري وي ترڅو له زیان څخه مخنیوی وشي. د ګمرکي پروسې په اړه پوهه لرل اړین دي ترڅو ستونزې رامینځته نشي. د بار وړونکي سره اړیکه نیول او د کارګو پرمختګ تعقیب کول هم مهم دي.

د اردن بهرنۍ پالیسۍ

اردن د منځني ختیځ په سیمه کې د ثبات ساتلو لپاره فعال رول لري. دا د سولې پروسو او شخړو حل کې ښکیل دی، په ځانګړې توګه د اسراییل او فلسطین ترمنځ. اردن د دوو دولتونو حل ته ژمن دی او د عربي اتحاد پیاوړتیا لپاره کار کوي. دا هیواد د اقتصادي ادغام، امنیت او کلتوري همکارۍ په مختلفو نوښتونو کې برخه اخلي. اردن د کډوالو له راتګ څخه اغیزمن شوی، په ځانګړې توګه د سوریې او عراق څخه، او بشري مرستې وړاندې کوي. دا هیواد هڅه کوي چې بهرنۍ پانګونه راجلب کړي او سوداګرۍ ته وده ورکړي. اردن له متحده ایالاتو، عراق، سعودي عربستان، هند او اندونیزیا څخه مهم واردات لري. صادرات یې ټوکر، سرې، پلاستيک، خوراکي سبزيجات او درمل شامل دي.

اردن په نړیوالو سازمانونو کې فعاله برخه لري لکه ملګري ملتونه او د سوداګرۍ نړیوال سازمان. دا هیواد د خپلو اقتصادي ننګونو سره مخ دی چې له بهرنیو مرستو ډیر تکیه لري.

د اردن سياسي جوړښت

اردن د پاچا عبدالله دویم تر مشرۍ لاندې د اقتصادي اصلاحاتو او سیاسي بدلونونو په لور روان دی. د ۱۹۹۹ کال راهیسې، عبدالله د اسرائیلو سره د پخلاینې تړون بیا تایید کړ او له امریکا سره اړیکې پیاوړې کړې. اردن د نفوس زیاتیدو، اقتصادي ستونزو او سیاسي فضا کې بدلونونو سره مخ دی، چې دا وضعیت د مختلفو سیاسي ګوندونو رامنځته کیدو لامل شوی. په دې هیواد کې پارلمان هم مهم رول لري، که څه هم پاچا لا هم مطلق واک لري. اردن په لویدیځه آسیا کې موقعیت لري او شاوخوا ۱۰ ملیونه نفوس لري، چې ۹۸٪ یې عرب دي. دا هیواد له سوریې، عراق، سعودي عربستان او اسرائیلو سره ګډه پوله لري. اردن یوه اساسي قانونه پاچاهي ده چې اساسي قانون یې د ۱۹۵۲ کال راهیسې نافذ دی. اجرایوي ځواک د پاچا او کابینې تر کنټرول لاندې دی، او پارلمان کولی شي ځینې فیصلې رد کړي. کابینه باید د عمومي پالیسۍ په مسلو کې استازو ته ځواب ویونکي وي.

د اردن اقتصادي حالت

اردن د اقتصادي ننګونو سره مخ دی، چې پکې د بیکارۍ لوړه کچه او عامه پور شامل دي. حکومت د مالي ثبات لپاره اقتصادي اصلاحات پلي کړي، چې په کې د عامه لګښتونو کمول، مالیاتو زیاتول او بهرنۍ پانګونه راجلبول شامل دي. اردن هڅه کوي چې خپل اقتصاد د محدودو طبیعي زیرمو څخه بهر کړي او په سیاحت، معلوماتي ټکنالوجۍ او نوي کیدونکي انرژۍ سکتورونو تمرکز کوي. د COVID-19 وبا له امله اقتصادي فعالیتونه محدود شوي، خو حکومت هڅه کوي چې د دې اغیزو کمولو لپاره ملاتړ وکړي. اردن د نړیوالو موسسو او مرسته کوونکو هیوادونو مالي مرستې ترلاسه کړې، چې دا مرستې د زیربناوو پراختیا او کډوالو ته مرستې چمتو کولو کې مرسته کوي. په اردن کې بیکاري رسمي توګه 12. 5٪ ده، حال دا چې غیر رسمي شمیره شاوخوا 30٪ ته رسیږي. که څه هم نرخ انفلاسیون ټیټ دی، خو اردن د بهرنیو شاکونو او سیمه ییزو ناکراریو سره مخ دی. حکومت د لمر انرژي په برخه کې وړتیا لري، چې نه یوازې پاک بریښنا تولیدوي بلکې نورو سکتورونو ته هم ګټه رسوي.